David Bowie: Η ιστορία του Blackstar
Το 'Blackstar' αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα έργα του David Bowie.
Πριν από πέντε χρόνια σαν σήμερα (8 Ιανουαρίου), ο David Bowie εντυπωσίασε τον κόσμο με το αριστούργημά του «Blackstar». Οι θαυμαστές του είχαν μόνο δύο μέρες για να ζήσουν με το δίσκο πριν αλλάξει το νόημά του για πάντα. Ο θάνατος του Bowie άλλαξε για πάντα τον τρόπο που θα τον βλέπουμε. Μέχρι εκείνο το σημείο, ο ευρύτερος κόσμος δεν γνώριζε ότι υπέφερε από καρκίνο. Παρά την ασθένειά του, ο Starman πέρασε τον τελευταίο του χρόνο στη γη δουλεύοντας σε αυτό που θα γινόταν το τελευταίο του άλμπουμ, καθώς και το μιούζικαλ του Lazarus.
Όταν άνοιξε η κουρτίνα
Ενώ ο Bowie βρισκόταν στο Λονδίνο το 2013 για να επισκεφτεί την έκθεση David Bowie Is του V&A, κάλεσε τον μακροχρόνιο φίλο του και παραγωγό θεάτρου και ταινιών Robert Fox με μια φιλόδοξη νέα ιδέα. Ένα μιούζικαλ που βασίζεται στο The Man Who Fell To Earth. Δεν θα ήταν η πρώτη φορά που ο Bowie είχε χρησιμοποιήσει την ιστορία στο έργο του. Παλαιότερα, είχε εμφανιστεί σε μια ταινία προσαρμογής του μυθιστορήματος το 1976.
O Bowie ήθελε να ονομαστεί Lazarus. Το έργο θα έπρεπε να βασίζεται στον χαρακτήρα Thomas Jerome Newton από το The Man Who Fell To Earth. Η συγγραφέας αποφασίστηκε, μετά από πολύ διάβασμα, να είναι η Enda Walsh.
Αφού βρήκαν συγγραφέα, ο σκηνοθέτης Ivo van Hove άρχισε να εργάζεται για να φέρει το όραμα του Bowie στη ζωή. Οι παραστάσεις ξεκίνησαν το 2014. Ήταν περίπου την ίδια εποχή που το ‘Sue’, που εμφανίστηκε στο άλμπουμ συλλογής ‘Nothing Has Changed’, άρχισε να παίρνει μορφή. Και έτσι, ξεκινησε το έργο που θα γινόταν συνώνυμο με τις τελευταίες μέρες της ιδιοφυΐας.
Καλωσήρθατε στο συγκρότημα 'Blackstar'
Συνήθως, ο Bowie εμπιστευόταν την ίδια ομάδα αξιόπιστων μουσικών για να δώσει μορφή στα έργα του. Το «Blackstar» όμως, τον είδε να φέρνει ένα σύνολο τζαζ για να συνεργαστεί μαζί του για πρώτη φορά. Ο Donny McCaslin, αρχηγός του ομίλου Donny McCaslin της Νέας Υόρκης, ήρθε συστημένος από τη Maria Schneider. Ήταν η μουσικός με την οποία ο Bowie συνεργάστηκε στην έκδοση 2014 του «Sue (Or In A Season Of Crime)».
Αφού, λοιπόν, ο David άκουσε το δίσκο του McCaslin με όνομα “Casting For Gravity”, αποφάσισε να τον εντάξει στην ομάδα.
Η γέννηση του 'Blackstar'
Χωρίς γνώση στον υπόλοιπο κόσμο, το 2015 ξεκίνησε με πολύ δουλειά για τον Bowie στο στούντιο The Magic Shop της Νέας Υόρκης. Μαζί με τον McCaslin, τον πιανίστα Jason Lindner, τον ντράμερ Mark Giuliana, τον μπασίστα Tim Lefebvre και τον μακροχρόνιο παραγωγό του Tony Visconti ξεκίνησε να παίρνει μορφή το “Blackstar”.
Η ηχογράφηση χωρίστηκε σε τρία κομμάτια. Μια εβδομάδα το μήνα από τον Ιανουάριο έως τον Μάρτιο.
Σύμφωνα με τον Donny McCaslin, η πρώτη μέρα στο στούντιο ήταν ένα μείγμα ενθουσιασμού, προσδοκίας και ελπίδας ότι όλα θα πάνε ομαλά.
Εκείνη την πρώτη μέρα, ο Bowie προσπάθησε να τους αφαιρέσει το άγχος. Τους είπε να μην ανησυχούν για τίποτα. Πρώτα από όλα είναι η διασκέδαση. Ήταν υπέροχο να βλέπεις έναν τόσο σημαντικό μουσικό να προσφέρει επιβεβαίωση και εμπιστοσύνη. Ήταν το καλύτερο δημιουργικά περιβάλλον.
Έμπνευση
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης ηχογράφησης τον Φεβρουάριο, ο James Murphy του LCD Soundsystem προσχώρησε στο συγκρότημα. Το έργο του στο “Reflektor” του Arcade Fire ενέπνευσε τον Bowie να αναμίξει το “Love Is Lost” στο “The Next Day Extra”.
Ο ρόλος του Murphy προοριζόταν να είναι πολύ μεγαλύτερος από ό, τι κατέληξε. Ο Bowie και ο Visconti του ζήτησαν την συν-παραγωγή του δίσκου. Ο James στις συνεδρίες ήταν υπέροχος. Πέρα από φοβερός μουσικός ήταν και πολύ διασκεδαστικός τύπος.
Ακόμη και πριν από την κυκλοφορία του “Blackstar”, η κεντρική επιρροή σε αυτό αναφέρεται συχνά ως “To Pimp A Butterfly” του Kendrick Lamar. Ο Bowie και ο Visconti έπαιζαν το δίσκο επανειλημμένα, με τον παραγωγό να λέει ότι ο στόχος του φίλου του ήταν να «αποφύγει το ροκ εν ρολ»
Ήταν τόσο γεμάτος ζωή και γέλια, ήταν αδύνατο να φανταστεί κανείς ότι είχε κάτι λάθος μαζί του.
Αυτός ο δίσκος δημιουργήθηκε με βάση τα ακούσματά όλης της ομάδας μουσικών. Γι’αυτό και έχει πολλά διαφορετικά ύφη. Ακόμη ξαθ η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε ήταν ιδιαίτερη. Μεγάλα μέρη προέρχονταν από πολύ παλιά βρετανική αργκό. Εξάλλου, θα ήταν πολύ παράξενο να ακούς τον David Bowie να τραγουδά στη σημερινή γλώσσα. Ο David είναι ενωμένος με αυτό το British κομμάτι.
Το πρώτο στοιχείο
«Look up here, man / I’m in heaven». Αυτός ήταν ο στίχος που τραγουδούσε ο Bowie στο «Lazarus». Το κομμάτι εμφανίστηκε τόσο στο «Blackstar» όσο και στο μιούζικαλ που μοιράστηκε το όνομά του με αυτό. Το κομμάτι είναι γεμάτο με κάθε είδους ενδείξεις για τα θέματα υγείας του θρύλου.
Υπάρχουν πολλές συζητήσεις σχετικά με το κατά πόσον ταυτίστηκε με τον χαρακτήρα του Νεύτωνα ο Bowie. Επίσης, σε ποιο βαθμό η ιστορία περνούσε στη ζωή του και την ασθένειά του και κατά πόσο όλα αυτά επηρέασαν το έργο του εκείνη την εποχή. Δεν ήταν η πρώτη φορά που είχε τρόμους για την υγεία του. Προσωπικά, νομίζω ότι η δική του θνησιμότητα ήταν πολύ στο μυαλό του. Και αυτό φαίνεται στο μουσικό βίντεο για το «Lazarus». Αυτό είδε τον Bowie να βρίσκεται σε ένα νοσοκομειακό κρεβάτι με έναν επίδεσμο στα μάτια του. Τελειώνει δε με εκέινον να ανεβαίνει σε μια ντουλάπα και να κλείνει την πόρτα. Αργότερα θεωρήθηκε από τους οπαδούς του ότι ήταν ένα πρωίμιο του κλεισίματος του καπακιού ενός φερέτρου.
Και πάλι κανείς δεν θα είχε ιδέα τι του συνέβαινε από την άποψη της ιατρικής του κατάστασης. Και ήταν, προφανώς, εντελώς επαγγελματίας.
Η μόνη ένδειξη ήταν η αδιαθεσία που ένιωσε μετά από μία λήψη. Είπε, «Θα πρέπει να ξαπλώσω γιατί απλά νιώθω κουρασμένος». Δεν έκανε φασαρία για την υγεία του και κανείς άλλος δεν το γνώριζε. Ήταν φοβερά συγκεντρωμένος σε αυτό που έκανε.
Το Lazarus κατακτά τη Νέα Υόρκη
Πριν το άλμπουμ «Blackstar» δοθεί στους οπαδούς του Bowie, το Lazarus παίχτηκε στο εργαστήριο θεάτρου της Νέας Υόρκης στο East Village του Μανχάταν. Ο Michael C. Hall του Dexter έπαιξε τον Thomas Jerome Newton και η παράσταση παρουσίασε μια σειρά από τραγούδια από όλη την καριέρα του Bowie, συμπεριλαμβανομένων και τεσσάρων ολοκαίνουργιων. Παρά το μεγάλα αστέρια της μουσικής που ήταν πίσω από αυτό, οι πρώτες κριτικές ήταν ανάμικτες.
Αυτό συνέβαινε γιατί πολύ απλά δεν είναι mainstream ψυχαγωγία. Το ίδιο το μυθιστόρημα του The Man Who Fell to Earth δεν ήταν ακριβώς το νούμερο ένα στους μπεστ σέλερ των Sunday Times. Αλλά στον David άρεσε πολύ. Ήταν πραγματικά, πολύ χαρούμενος. Και ήταν πραγματικά, πολύ άρρωστος κατά το άνοιγμα της παράστασης. Και πάλι όμως, κανείς δεν θα ήξερε ότι ήταν πονούσε τόσο πολύ. Πήγε στη σκηνή με το καστ και ήταν η τελευταία φορά που βγήκε στο κοινό.
Η έκρηξη του Blackstar
Ένα μήνα μετά την έναρξη της παράστασης Lazarus στη Νέα Υόρκη, κυκλοφόρησε το «Blackstar». Ενώ οι οπαδοί αγάπησαν τη μουσική του δίσκου, η αρχική αντίδραση στο έργο ήταν ότι ήταν πολύ απλό. Βέβαια, δεδομένης όλης της μεταγενέστερης γνώσης μας, το έργο είναι γεμάτο Easter Eggs. Από τα αστέρια που προκαλούνται από τον ήλιο έως τα μέρη του μανικιού που αλλάζουν χρώμα κάτω από διαφορετικά φώτα .
Υπάρχει η αφήγηση του «Blackstar» έχει μια αίσθηση αποχαιρετισμού.
Ο δίσκος είχε τεράστια περιθώρια για σκέψη. Και αυτό ακριβώς ήθελε να πετύχει και ο David. Να εγείρει τη διαδικασία σκέψης σας και να σας προβληματίσει ώστε να επιλέξετε εσείς τον τρόπο με τον οποίο θα τον κατανοήσετε. Το« Blackstar» είναι μια ωδή για το πώς οι άνθρωποι μπορούν να βρουν το δικό τους νόημα και αυτό το νόημα αποκαλύπτεται με την πάροδο του χρόνου. Πέρα από τη μουσική, την ίδια λογική ακολουθεί και το artwork του δίσκου.
Και τα δύο στοιχεία του δίσκου, το artwork και τη μουσική, χρειάστηκαν λίγο χρόνο για να αποκαλύψουν τις πραγματικές τους έννοιες. Οι κριτικοί και οι θαυμαστές δεν συνέδεσαν τις κουκκίδες μεταξύ των στίχων για την ανισότητα και τον παράδεισο με την ιδέα ότι ο Bowie δεν θα μπορούσε πλέον να είναι μαζί μας. Γιατί άλλωστε να το έκαναν όταν δεν ήξεραν καν ότι ήταν άρρωστος;
Αντ ‘αυτού, το «Blackstar» χαιρετίστηκε ως βάζοντας τον βετεράνο μουσικό σε άλλα επίπεδα ποιότητας. Όταν ο David Bowie επέστρεψε από την εξορία με το “The Next Day” του 2013, ένα άλμπουμ που αναφέρθηκε με λανθασμένο τρόπο στα τέλη της δεκαετίας του ’70, νιώσαμε ότι αυτός ο αιώνιος φουτουριστής άρχισε να κοιτάζει πίσω . Μέγα λάθος! Το «Blackstar» περιστρέφει το διαστημόπλοιο πίσω και το στρέφει προς το φεγγάρι. Ο David Bowie επαναπροσδιόρισε τον εαυτό του μέσα από αυτο το δίσκο.
Αντίο Spaceboy
Μόνο δύο ημέρες μετά την κυκλοφορία του άλμπουμ, όλα άλλαξαν. Η 10η Ιανουαρίου 2016 ξεκίνησε με τον κόσμο να ξυπνάει με τρομερά νέα. Ο David Bowie είχε πεθάνει σε ηλικία 69 ετών μετά από την καταπολέμηση του καρκίνου του ήπατος. Ξαφνικά, το “Blackstar” ένιωσε διαφορετικό.
Η σημασία των στίχων άλλαξε αμέσως. Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από όταν ένας ποπ σταρ προσπαθεί να είναι νέος. Για όσους γνώριζαν για την ασθένεια, πέθανε και η τελευταία επλίδα. Ίσως υπήρχε ένα κομμάτι του εαυτού τους που απλά δεν ήθελε να αντιμετωπίσει ότι υπήρχε κάτι πιο σοβαρό. Ο David Bowie δεν έδειχνε άρρωστος. Ήταν τόσο γεμάτος ζωή και γέλια, ήταν αδύνατο να φανταστεί κανείς ότι είχε κάποιο πρόβλημα. Έτσι το περιεχόμενο του δίσκου άλλαξε εντελώς.
Για μέρες και εβδομάδες μετά το θάνατο του Bowie, μια τεράστια έκχυση θλίψης και γιορτής της ζωής και της δουλειάς του μπορούσε να γίνει αισθητή σε όλο τον κόσμο. Μια τοιχογραφία του στο Brixton έμεινε περιτριγυρισμένη από μπουκέτα λουλουδιών για μήνες. Tο δε «Blackstar» έγινε ένα άλμπουμ που ήταν δύσκολο να ακουστεί για κάποιο από το κοινό του. Το πέρασμα του ήταν εκείνο που αισθανθήκαμε ότι άγγιξε όλους. Τόσο μεγάλη ήταν η παρουσία του στην ποπ κουλτούρα.
Ήταν ένας τέλειος επαγγελματίας και κύριος.
Επηρεάσε τόσους πολλούς ανθρώπους σε διαφορετικές ηλικίες και για διαφορετικούς λόγους. Γενικά έδωσε στους ανθρώπους την αίσθηση ότι θα μπορούσαν να είναι αυτό που ήθελαν να είναι και δεν χρειάστηκαν να αισθάνονται περιορισμένοι. Η συνολική καλοσύνη και ταπεινότητα του ήταν ένα πολύ ισχυρό κομμάτι αυτού που συγκίνησε τους ανθρώπους. Δεν ήταν εγωισμός, κάτι που είναι ασυνήθιστο για κάποιον σε αυτό το επάγγελμα. Δεν ήταν καθόλου μεγάλη ντίβα – ήταν το αντίθετο.
Και το debate συνεχίζεται...
Με το λυρικό περιεχόμενο του Blackstar κάτω από το μικροσκόπιο, μια ομόφωνη απόδοση άρχισε να εξαπλώνεται στους θαυμαστές της μουσικής. Ο Bowie πρέπει να ήξερε ότι αυτό θα ήταν το τελευταίο του άλμπουμ και έτσι το έφτιαξε ειδικά σε ένα αποχαιρετισμό σε όλους όσους τον γνώριζαν. Ακούγοντας το δίσκο, είναι σίγουρα μια θεωρία που ξεχωρίζει. Aναφέρει ότι δούλευε επίσης σε νέο υλικό πριν από την κυκλοφορία του και μάλιστα σχεδίαζε να επιστρέψει στη σκηνή. Οι συνεργάτες του Bowie είναι διαιρεμένοι στο τί πραγματικά συνέβη. Για όλους εμάς, η απώλεια ίσως έχει μεγαλύτερη βαρύτητα.
Ένα κομμήτης που άλλαξε το παιχνίδι
Κατά κάποιο τρόπο, αφήνοντας τον κόσμο να μαντέψει για τις προθέσεις του πίσω από το «Blackstar» έκανε μια πολύ καλή κίνηση ο Bowie. Ήταν ένας καλλιτέχνης που ποτέ δεν επαναλάμβανε τον εαυτό του. Δεν σταμάτησε ποτέ να σπρώχνει την τέχνη του σε νέο έδαφος και πάντα ήθελε να αφήσει το έργο του ανοιχτό στην ερμηνεία εκείνων που την αγάπησαν.
Το Lazarus, για μένα, είναι πολύ κατάλληλο για να κλείσω στο μυαλό μου τον κύκλο του έργου του. Είναι ένα πολύ ενδιαφέρον και ασυνήθιστο πράγμα που έκανε ως το τελευταίο καλλιτεχνικό του έργο. Αντιπροσωπεύει την καριέρα του Bowie ως κάποιος που ήταν ξεκάθαρα άφοβος και δεν φοβόταν να κοιτάζει έξω από το κουτί. Εξελισσόταν συνεχώς και εξεταζε διαφορετικά είδη από τη μοναδική του προοπτική. Βλέπω αυτόν τον δίσκο ως συνέχεια αυτής της προσέγγισης, την οποία ενσάρκωσε πραγματικά.
Και με αυτό τον τρόπο θα μείνει για πάντα η σκέψη μου στο μεγάλο αυτό καλλιτέχνη.